عزاداری و گریه های حضرت امّ البنین علیهاالسلام
1) مرحوم مقرّم در «کتاب العبّاس» می نویسد:
إنَّ
أُمَّ الْبَنینَ رَأتْ أمیرَ المُؤْمِنینَ علیه السلام فِی بَعْضِ
الأیَّامِ أجْلَسَ أبَا الفَضْلِ علیه السلام عَلَى فَخِذِهِ، وَ شَمَّرَ
عَنْ ساعِدَیهِْ، وَ قَبَّلَهُمَا وَ بَکَى، فَأدْهَشَهَا الْحالُ لِأنَّها
لَمْ تَکُنْ تَعْهَدْ صَبِیّاً بِتِلْکَ الشَّمائِلِ العَلَوِیَّةِ
یَنْظُرُ إلَیْهِ أبُوهُ وَ یَبْکِی مِنْ دُونِ سَبَبٍ ظاهِرٍ، وَ لَمَّا
أوْقَفَهَا أمیرُ الْمُؤمِنینَ علیه السلام عَلَى غامِضِ القَضاءِ، وَ ما
یُجْرَی عَلَى یَدَیْهِ مِنَ القَطعِ فِی نُصْرَةِ الحُسَینِ علیه السلام،
بَکَتْ وَ أعْوَلَتْ وَ شارَکَهَا مَنْ فِی الدّارِ فِی الزُّفْرَةِ وَ
الحَسْرَةِ، غَیْرَ أنَّ سَیِّدَ الأوْصِیاءِ بَشَّرَها بِمَکانَةِ
وَلَدِهَا العَزیزِ عِنْدَ اللّهِ جَلَّ شَأنُهُ، وَ ما حَباهُ عَنْ
یَدَیْهِ بَجَناحَیْنِ یَطیرُ بِهِما مَعَ المَلائِکَةِ فِی الْجَنَّةِ،
کَما جَعَلَ ذلِکَ لِجَعْفَرِ بْنِ أبی طالِبٍ. (کتاب العباس، ص 75)
روزی
امّ البنین علیهاالسلام مشاهده کرد که امیرالمؤمنین علیه السلام، اباالفضل
علیه السلام را بر ران خود نشانده، آستینش را بالا زده، دو دستش را می
بوسد و گریه می کند. این کار، امّ البنین را به وحشت انداخت، زیرا وی سراغ
نداشت که پدری بچه ای را با آن شمائل علوی، این گونه دلجویی کند که به وی
بنگرد و بدون دلیلی واضح بگرید. امّا وقتی امیرالمؤمنین علیه السلام وی را
به قضای الهی، و قطع شدن دستان وی در راه نصرت حسین علیه السلام آگاه کرد،
با صدای بلند گریه کرد و کسانی که در خانه بودند نیز با حسرت و آه سوزان با
وی همراهی کردند. البته سیّد اوصیا، مقام فرزند عزیزش را نزد خداوند متعال
به امّ البنین بشارت داد و فرمود که خداوند به ازای دو دستش، دو بال به وی
می دهد که می تواند در بهشت همراه با فرشتگان پرواز نماید، همان گونه که
دو بال برای جعفر بن ابی طالب علیه السلام قرار داده است.
2) عَنْ
جَابِرٍ عَنْ أبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: کَانَتْ أُمُّ الْبَنِینَ
أُمَّ هَؤُلَاءِ الْأرْبَعَةِ الْإِخْوَةِ الْقَتْلَى تَخْرُجُ إِلَى
الْبَقِیعِ فَتَنْدُبُ بَنِیهَا أشْجَى نُدْبَةٍ وَ أحْرَقَهَا
فَیَجْتَمِعُ النَّاسُ إلَیْهَا یَسْمَعُونَ مِنْهَا، فَکَانَ مَرْوَانُ
یَجِیءُ فِیمَنْ یَجِیءُ لِذَلِکَ فَلَا یَزَالُ یَسْمَعُ نُدْبَتَهَا وَ
یَبْکِی. (بحارالأنوار،ج 45، ص 40)
حضرت باقر علیه السلام فرمود: امّ
البنین علیهاالسلام، مادر چهار برادرِ به شهادت رسیده، به بقیع می رفت و بر
فرزندانش به شدیدترین و سوزاننده ترین وجه می گریست و زاری می کرد. پس
مردم پیرامون او جمع می شدند و سخنانش را می شنیدند. مروان هم از جمله
کسانی بود که می آمد و همواره گریه و زاری او را می شنید و می گریست.
3) این اشعار از امّ البنین علیهاالسلام در مرثیه حضرت اباالفضل علیه السلام و دیگر فرزندانش نقل شده است:
یَا مَنْ رَأَى الْعَبَّاسَ کَرَّ عَلَى جَمَاهِیرِ النَّقَدِ
وَ وَرَاهُ مِنْ أَبْنَاءِ حَیْدَرَ کُلُّ لَیْثٍ ذِی لَبَدٍ
ای
کسی که عبّاس را دیدی که در میدان نبرد، جولان نموده و چون جنگاوران حمله
می کرد، و فرزندان حیدر، هم چون شیران بالدار پشت سرش بودند.
أُنْبِئْتُ أَنَّ ابْنِی أُصِیبَ بِرَأْسِهِ مَقْطُوعَ یَدٍ
وَیْلِی عَلَى شِبْلِی أَمَالَ بِرَأْسِهِ ضَرْبُ الْعَمَدِ
لَوْ کَانَ سَیْفُکَ فِی یَدِیْکَ لَمَا دَنَا مِنْهُ أَحَدٌ
به
من خبر رسیده که ضربت بر سر فرزندم رسید در حالی که دست نداشت. وای بر من!
چه مصیبتی بر شیربچّه ام رسید که ضربت عمود بر سرش وارد آمد.
(عبّاسم! من تو را می شناسم) اگر شمشیر در دستت بود، کسی جرئت نمی کرد به تو نزدیک شود.
این اشعار نیز از امّ البنین علیهاالسلام نقل شده است:
لا تَدْعُوِنِّی وَیْکِ أُمَّ الْبَنِینَ
تُذَکِّرِینِی بِلِیُوثِ الْعَرِینِ
ای زنان! بعد از این مرا با لقب امّ البنین نخوانید، زیرا مرا یاد شیران بیشه می اندازید.
کَانَتْ بَنُونَ لِی أُدْعَى بِهِمْ
وَ الْیَوْمَ أَصْبَحْتُ وَ لا مِنْ بَنِینَ
به سبب پسرانی که داشتم، امّ البنین خوانده می شدم، ولی اکنون برایم فرزندی باقی نمانده است.
أَرْبَعَةٌ مِثْلُ نُسُورِ الرُّبَى
قَدْ وَاصَلُوا الْمَوْتَ بِقَطْعِ الْوَتِینِ
چهار پسر، مانند کرکسان کوهسار داشتم که آنها را هدف تیر قرار دادند و رگ گردن آنها را قطع نمودند.
تَنَازَعَ الْخِرْصَانُ أَشْلاءَهُمْ
فَکُلُّهُمْ أَمْسَى صَرِیعاً طَعِینَ
بر سر نعش آنها نیزه ها به هم افتاد و همگی از ضرب نیزه به زمین افتادند.
یَا لَیْتَ شِعْرِی أَ کَمَا أَخْبَرُوا
بِأَنَّ عَبَّاساً قَطِیعُ الْیَمِینِ
ای کاش می دانستم این خبر درست است که گفته اند دست راست پسرم عبّاس، قطع شده بود؟!
(منتهی الآمال، ج1، ص465)